Familieopstellingen in de praktijk
Geschreven door Elly Voorend
Kan een opstelling ook plezierig zijn of is het altijd serieus? En kan het ook zo zijn dat je níet altijd je hele familie opstelt maar iets dat zich in het hier en nu afspeelt? Een paar vragen die me onlangs werden gesteld. Ja, allebei kan. Een opstelling kan serieus zijn, maar ook licht; het kan beide in zich hebben en ook kortdurend zijn.
Mijn manier van werken wisselt; soms laat ik het gehele systeem zich ontvouwen, het gezin van herkomst, ouders en grootouders etc, maar tegenwoordig hou ik het vaker kort. Toen ik 26 jaar geleden begon, nog sterk onder de indruk van de grote ‘guru’ Bert Hellinger en anderen, had ik het idee dat hele systemen moesten worden opgesteld, ontvouwd en begrepen. In de loop der jaren ontdekte ik dat een korte opstelling soms veel krachtiger is. Met de kernvraag aan de slag, in samenwerking met de vraagsteller. Een voor mij werkende, prettige en heel open benadering. Ik volg het innerlijk proces van de cliënt, ik vraag, ik geef steun, ik stel voor (bijvoorbeeld andere posities), maar laat nooit iets gebeuren dat tegen de zin van de vraagsteller in gaat. Ik vind het uitermate belangrijk dit proces samen te doen. Alleen dan – en echt alleen dan – ontstaat een resultaat dat we samen dragen en dat daardoor meer klopt en duurzamer is.
Twee voorbeelden van korte lichte opstellingen
Een jonge man van 21 jaar, ik noem hem Bart, werd iedere nacht angstig wakker en durfde niet naar het toilet te gaan. Hij was bang een overleden vriend van zijn vader op de gang tegen te komen die – naar zijn idee – boos op hem was. Bart had samen met zijn vader deze vriend gevonden nadat hij zelfmoord had gepleegd. Dat beeld en de angst raakte hij niet kwijt, ondanks dat hij al vele therapieën had ondergaan, waaronder EMDR, hypnotherapie en cognitieve therapie, bleef het hem kwellen. Ik koos ervoor om alleen te werken met Bart en een representant voor de desbetreffende vriend. Ik liet de vriend achter zittende Bart staan, en Bart contact met hem maken. Zo startte ik een geleid intern proces waarbij ik het schuldgevoel van Bart oppakte en de representant hierop liet reageren. Zichtbaar ontspande Bart zich en kon hij langzaamaan loslaten.
Dit was een klein, kort en licht (opstellings)proces. Vier maanden later kreeg ik bericht van Bart: het ging hem heel goed en zijn angsten was hij kwijt. Sterker, hij voelde blijheid en kon zijn leven weer oppakken als vanouds.
Een ander voorbeeld: Ik coachte een man met depressieve klachten en zelfmoordneigingen. Voor de duidelijkheid: ik ben hier niet in gespecialiseerd en toevallig gaat deze casus ook over suïcidaliteit. Ik wilde deze man – ik noem hem Adriaan – doorverwijzen, maar Adriaan wilde echter door mij gecoacht worden. Na een aantal sessies stelde ik voor een opstelling te doen, niet uit wanhoop, wel ter ondersteuning. Ik besprak met Adriaan de voor- en nadelen en de mogelijkheid van een status quo. We besloten het te wagen.
Adriaan kwam uit een gezin van 5 jongens – inmiddels volwassen mannen – en was de op één na jongste. Zijn oudste broer had 7 jaar geleden zelfmoord gepleegd. Het feit dat Adriaan nu zelfmoordneigingen had, kan binnen het systemisch gedachtegoed gezien worden als ‘navolging in de dood’. Hiermee rekening houdend, maar tegelijkertijd ook openstaand voor alles wat zich aandient’, kreeg de opstelling een totaal andere wending.
Ik koos ervoor om ditmaal het hele gezin op te stellen. Hoe de opstelling van Adriaan precies verliep is eigenlijk niet van belang, wel dat de samenwerking tussen Adriaan en mij wel heel bijzonder verliep: wij begonnen tijdens de opstelling tegelijkertijd te lachen. Dit breidde zich uit en de hele groep resoneerde mee. Vraag me niet waaróm we moesten lachen, noem het maar een juist trillingsniveau. Spanning vloeide weg, aannames, oordelen, pijn en vraagtekens losten op, en daarmee ook de opstelling. En dit alles voelde oké. Sterker, dit voelde als het juiste.
En dat was precies wat Adriaan me later teruggaf: “dit had ik nodig om me los te maken, om vanuit een ander perspectief te kijken en te voelen, om mezelf weer te kunnen zijn”.
Een jaar later kwam Adriaan bij me terug. Enigszins bevreesd vroeg ik hem hoe het met hem ging. Hij vertelde dat het heel goed met hem ging, maar hij kwam nu voor iets totaal anders en vroeg hulp bij de omgang met zijn dementerende moeder…
Fenomenologisch, zei Bert Hellinger, en dat kan ik alleen maar beamen.
Elly Voorend geeft regelmatig middagen familieopstellingen en twee keer per jaar een tweedaagse training familieopstellingen in individuele begeleiding. In deze tweedaagse training leer je geen opstellingen geven, maar krijg je praktische waardevolle methoden die je direct kunt inzetten in één-op-één werk met mensen, gebaseerd op het systemisch gedachtegoed.
Heb je interesse in een opstelling of ben je benieuwd naar de tweedaagse familieopstellingen in individuele begeleiding, kijk op deze website, of bel of mail ons. We vertellen je er graag meer over.
